تنوع ژنتیکی صفات مورفولوژیک ژنوتیپ‌های گونه یکساله اسپرس (L.) Lam. Onobrychis crista-galli در ایران

ایـران یـکی از مهم‌تـرین مراکـز تنـوع ژنتیـکی جـنس اسـپرس است و گـونه یکساله Onobrychis crista-galli گیـاهی مـرتعـی است کـه در منـاطق غرب و جنـوب کشـور گـسـترش وسـیعـی دارد. در این تحقیق 26 ژنوتیپ O. crista-galli از مناطق مختلف جمع‌آوری و تنوع ژنتیکی آن‌ها بر اساس مجموعه‌ای از صفات مورفولوژیک در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در سال زراعی 89-1388 در مزرعه تحقیقاتی موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر کرج مورد ارزیابی قرار گرفت. تجزیه واریانس داده‌ها نشان داد که ژنوتیپ‌های مورد بررسی از نظر کلیه صفات اندازه‌گیری شده تفاوت معنی‌داری داشتند، که بیانگر وجود تنوع ژنتیکی بین ژنوتیپ‌های مورد مطالعه است. در بین صفات کمی بیشترین مقدار تنوع مربوط به طول دمگل‌آذین (82/50%) و کمترین مقدار آن متعلق به عرض نیام (45/11%) بود. در میان صفات کیفی بر اساس شاخص نسبی شانون حداکثر تنوع در کرکپوش گیاه و حداقل آن در عادت رشدی مشاهده شد. نتایج حاصل از ضرایب همبستگی نیز مشخص کرد که وزن نیام و وزن دانه همبستگی مثبت و معنی‌داری با تعداد برگچه در هر برگ و همچنین تعداد روز تا 50 % گلدهی داشتند. تجزیه خوشه‌ای به روش حداقل واریانس وارد (Ward) برای صفات کمی، ژنوتیپ‌های مورد مطالعه را در چهار گروه طبقه‌بندی کرد و بیشترین اختلاف بر مبنای مهم‌ترین صفات مورفولوژیک بین گروه‌های دوم وچهارم وجود داشت. با توجه به نتایج این تحقیق، می‌توان با انجام تلاقی بین افراد این گروه‌ها حداکثر تنوع ژنتیکی در صفات را به منظور تهیه لاین‌ها و ارقام پرمحصول ایجاد کرد.